Συνήθως τα disclaimers πάνε στο τέλος, αλλά θα πρωτοτυπήσω και θα το βάλω στην αρχή: Δεν είμαι παιδαγωγός, δεν έχω ειδικευτεί στην Waldorf παιδαγωγική από κάποια επίσημη αρχή. Είμαι απλά γονιός που ξεκίνησα να ψάχνομαι με τη φιλοσοφία Waldorf όταν και τα δυο μου παιδιά ήταν πολύ μικρά. Όταν έτυχε να ανοίξει και ένα δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα όταν ο μεγάλος μου γιος ήταν σε ηλικία να πάει δημοτικό, έμαθα και στην πράξη ακόμα περισσότερα.
Το βασικότερο εργαλείο είναι ο ρυθμός
Δεν είναι τόσο συχνός αυτός ο όρος στην Ελλάδα. Πιο πολύ χρησιμοποιούμε τη λέξη ρουτίνα, αλλά η ρουτίνα έχει μια αρνητική χροιά. Κάτι βαρετό. Ενώ ο ρυθμός είναι η πρόβλεψη που τα παιδιά έχουν πολύ μεγάλη ανάγκη. Βιώνουν πολύ μεγάλο άγχος αν δεν ξέρουν τι θα επακολουθήσει μετά το πρωινό τους, αν το Σαββατοκυριακο τους είναι κάθε εβδομάδα κάτι απροσδιόριστο. Και όσο το παιδιά τον έχουν ανάγκη το ρυθμό, άλλο τόσο θα συνειδητοποίησει και ο γονιός ότι η καθημερινότητα του θα είναι πιο ευχάριστη. Ένα παιδί που δεν βιώνει άγχος για το τι του ξημερώνει, τόσο και ο γονιός θα έχει το κεφάλι του ήσυχο.
Ένα παράδειγμα που είναι καλό να οπτικοποιηθεί: Πρωί ξυπνάμε, πλενόμαστε και τρώμε πρωινό, μετά ελεύθερο παιχνίδι εκτός σπιτιού, μετά επιστροφή για ένα ελαφρύ γεύμα, ύπνος, δραστηριότητα, σνακ, ελεύθερο παιχνίδι με φίλους, βραδινό, μπάνιο, ύπνος. Ακόμα πιο συγκεκριμένα, Δευτέρα τρώμε από αυτή την κατηγορία τροφών και η δραστηριότητα μας ειναι η τάδε, την Τρίτη τρώμε το τάδε φαγητό και κάνουμε μια άλλη συγκεκριμένη δραστηριότητα, κοκ.
Ποίηματα για εναλλαγή δραστηριοτήτων
Οι παιδαγωγοί στα σχολεία στις μικρές βαθμίδες χρησιμοποιούν ποιήματα ή τραγούδια για να βοηθήσουν τα παιδιά να καταλάβουν ότι τώρα πάμε πχ για δεκατιανό, τώρα πάμε πχ να ψήσουμε ψωμί, τώρα πάμε να πλύνουμε χέρια, κλπ. Αν με ρωτάτε, δεν τα κατάφερα ποτέ να βάλω τέτοια τραγούδια στην καθημερινότητα μας, παρά μόνο όταν ήταν η ώρα συμμαζέματος. Και αυτό μην φανταστείτε ότι έφτιαξα, έγραψα ένα τραγούδι και άρχισα να το τραγουδάω. Απλά έβαζα στο ηχοσύστημα να ακούσουμε ένα συγκεκριμένο τραγούδι του Νίκου Κηπουργού (αν σας ενδιαφέρει ήταν αυτό)
Η φύση στην καθημερινότητα των παιδιών
‘Ένα άλλο βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας Waldorf είναι η επαφή των παιδιών σε καθημερινή βάση με τη φύση. Δεν χρειάζεται να είναι κάτι σούπερ εντυπωσιακό. Αλλά σίγουρα δεν εννοούμε απλά να πάρουμε ένα παιδί από το καρότσι και να το ακουμπήσουμε στην κούνια με τον πλαστικό τάπητα και τούμπαλιν. Είναι η επαφή με το χώμα, τον ήλιο, τα φύλλα, το νερό. Είναι πολύ βασικά για την ανάπτυξη του παιδιού νευρολογικά και θα κάνουμε εκτενή αναφορά σε ένα από τα επόμενα άρθρα της σειράς.
Τέχνες
Σε όλες τις βαθμίδες και όλες τις περιόδους, όπως τις χωρίσαμε και τις μάθαμε στο πρώτο άρθρο, η τέχνη παίζει πρωταρχικό ρόλο. Στις πολύ μικρές ηλικίες (0-4 ετών) η φύση είναι από μόνη της τέχνη, αλλά και το ζύμωμα του ψωμιού από 1,5 ετών είναι μορφή τέχνης. Μετά σιγά σιγά προσθέτουμε και τις χειροτεχνίες με φυσικά υλικά (μαλλί για πλέξιμο, μαλλί merino για needle felting ή wet felting, ζωγραφική με κηρομπογιές από αγνό μελισσοκέρι, wet-on-wet από φυσικά πήγματα, πλάσιμο με κερί και πηλό, ξυλουργική, κ.ά)
Απλό περιβάλλον στο σπίτι
Τέλος, θα αναφερθώ σε αυτό το άρθρο, για να μην κουράσω, πολύ επιγραμματικά για το πως να στήσουμε το σπίτι μας. Βασικά πιο πολύ θα πω τί πινελιές μπορούμε να προσθέσουμε στο σπίτι μας και τι να αφαιρέσουμε: Προσπαθούμε να έχουμε παιχνίδια όσο γίνεται χωρίς μπαταρίες, ώστε να μπορέσει το παιδί να αναπτύξει τη φαντασία του και το ανοιχτό/ελεύθερο παιχνίδι, στήνουμε μια γωνιά εποχής ώστε να τη βιώσουμε ολιστικά (θα γίνει εκτενής αναφορά στο επόμενο άρθρο) και έναν “σταθμό” για ελεύθερο παιχνίδι κυρίως εκεί που είναι ο γονιός και κάνει τις δουλειές που χρειάζεται για την καθημερινότητα (είναι πολύ σημαντικό ο γονιός να υπάρχει διαθέσιμος ναι μεν, αλλά το παιδί να τον βλέπει να κάνει τις απαραίτητες δουλειές ώστε και να μπορεί το ίδιο να συμμετέχει αλλά ταυτόχρονα να νιώθει ελεύθερο).
Αυτό το άρθρο γράφτηκε εξ ολοκλήρου από εμένα έτσι όπως το έχω βιώσει όλα αυτά τα χρόνια και ψάχνοντας ανά διαστήματα αυτό που έχω παρατηρήσει. Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που υπάρχει για το πόσο βοηθητικό είναι το απλουστευμένο περιβάλλον και η καθημερινότητα είναι το “Γονείς απλά“
